Bij effectieve IT-architectuur draait het allang niet meer alleen om de techniek, zegt business consultant en architect Aris Pierweijer. “Op het moment dat je als IT-architect kunt aansluiten op de belangen en drijfveren van de ander, kom je daadwerkelijk tot resultaten.”
“IT was vroeger een complex technisch vak, waar specialisten in rekencentra de dienst uitmaakten. Later kwam er meer aandacht voor gebruikers en werden IT-toepassingen een stuk laagdrempeliger. Inmiddels is ICT verwerven geraakt met de dagelijkse praktijk van organisaties. De ontwikkelingen gaan op dit terrein sneller dan ooit. Het is daarom steeds belangrijker om te weten hoe IT bijdraagt aan de strategie, bedrijfsvoering en onderscheidende klantwaarde van de organisatie.” Dat zegt Aris Pierweijer, business consultant en architect bij I-Knowledge en trainer bij cibit academy. Pierweijer is gespecialiseerd in business innovatie, digitale innovatie en enterprise architectuur. Hij werkte eerder bij onder andere ITON, Yacht en Fast Forward.
Een IT-architect staat voor de uitdaging om te doorgronden hoe de organisatie werkt. Welke waarden daarbij worden nagestreefd en hoe werken teams in die context samen. Pierweijer geeft aan dat dit een opgave is voor de IT-architect van nu en straks. “Waardegedreven werken, waarbij IT-oplossingen waarde toevoegen aan het businessmodel, krijgt steeds meer aandacht en wordt ook in frameworks vervat. Dat betekent dat een IT-architect naast techniek en design in toenemende mate te maken hebben met politiek-sensitieve zaken. Hierdoor krijgen zij een positie als schakel tussen IT en de business.” Pierweijer noemt het voorbeeld van een bouwbedrijf dat verwacht in de toekomst gebouwen te gaan produceren met behulp van 3D printing. De vraag is dan welke technologische oplossingen hiervoor nodig zijn en welke impact de nieuwe manier van werken heeft op de bedrijfsvoering en het businessmodel van de onderneming.
Verbinden tussen drie werelden
Als ervaren consultant en architect en trainer van onder meer de opleidingen IT-architectuur in de praktijk en Enterprise architectuur ziet Pierweijer dat communicatie een van de belangrijkste succesfactoren is voor effectieve IT-architectuur. “Een IT-architect kan natuurlijk hele slimme dingen doen, maar als je interne klanten je niet begrijpen dan heb je uiteindelijk geen impact. Er wordt nogal eens gezegd dat de business niet begrijpt waar IT mee bezig is, of technisch niet de juiste keuzen maakt. Maar misschien heeft het probleem wel te maken met het verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. De vraag is dan: kan IT de boodschap wel goed overbrengen?”
Pierweijer ziet een IT-architect als verbindende factor tussen drie werelden binnen de organisatie. Het bestuurlijke niveau, waar de strategie wordt uitgezet, kan worden gezien als de wereld van overmorgen. Daarnaast houdt het middenkader zich bezig met de dag van morgen. Uitvoering van vandaag vindt op de werkvloer plaats. “Op al deze niveaus moet de IT-architect impact weten te creëren, bijvoorbeeld door coalities te vormen en gezamenlijk consistent te communiceren en visualiseren. Dit moet op de juiste manier én op het juiste moment gebeuren. Het is lastig om geloofwaardig te zijn als je op maandag met het bestuur overlegt en op woensdag aan de slag gaat met ontwikkelteams. Het momentum moet je slim uitkiezen. Dan kan je de verschillende werelden bij elkaar brengen en op elk niveau samen de boodschap overtuigend overbrengen.”
Aansluiten bij belangen en perspectieven
Hoe verbinden IT-architecten de werelden van overmorgen, morgen en vandaag? Aansluiting op de belangen en perspectieven van de verschillende doelgroepen is essentieel, zegt Pierweijer. “Het is belangrijk om te weten welke stakeholders er in de organisatie zijn. Ook willen we weten welke belangen zij hebben en met welk perspectief zij naar de business en IT kijken. Op het moment dat je als IT-architect kunt aansluiten op de belangen en drijfveren van de ander, kom je daadwerkelijk tot resultaten.” Hierbij spelen naast technische expertise vooral ook softskills voor de visualisatie en communicatie van de boodschap een rol.
Volgens Pierweijer behoort de aansluiting met de belangen en perspectieven van de stakeholders tegenwoordig tot de kern van het vak van IT-architecten. “Stel dat je bij je oma op bezoek wilt omdat ze jarig is en je auto staat bij de garage voor een reparatie. Als de monteur dan gaat uitleggen hoe complex de motor is, dan word je daar als klant niet blij van. De monteur heeft dan duidelijk niet begrepen dat de klant gewoon een auto. Hij heeft mobiliteit nodig om zijn doel – de taart bij oma – te bereiken”, legt Pierweijer metaforisch uit.
Onderschat het niet
Het is natuurlijk niet altijd eenvoudig om de wensen van de klant te ontdekken, geeft Pierweijer toe. “Er wordt nogal eens onderschat hoe veel aandacht en tijd daar voor nodig is. Anderen voorschrijven wat er moet gebeuren, is de weg van de minste weerstand. Daar krijg je bovendien je gelijk niet mee, zelfs niet als je gelijk hébt.”
“Het is ook van belang om – als je de boodschap eenmaal hebt bepaald – de juiste tone of voice te kiezen”, vult Pierweijer aan. “Hoe geef je je doelgroep het gevoel dat je er echt bent om te helpen? Daarvoor moet je de juiste snaar weten te raken. Uit de klassieke retorica weten we al dat bij overtuigingskracht ethos, pathos en logos komt kijken.”
Storytelling is daarbij een krachtig instrument. “Het kan in het begin best ongemakkelijk voelen om een verhaal in jip-en-janneketaal en met de nodige emotie te vertellen. Maar je moet je boodschap – en jezelf – wel een beetje kunnen verkopen. IT is voor steeds meer gebruikers toegankelijk geworden, waardoor de werkvloer nog wel eens denkt de juiste oplossing zelf wel te kunnen vinden. IT’ers moeten daardoor overtuigend kunnen aantonen wat hun toegevoegde waarde. Ze moeten laten zien dat samenwerking met hun discipline meerwaarde heeft voor de gehele organisatie.”
Snappen waar het over gaat
“Een IT-architect is doorgaans ijzersterk in abstract denken en het toewerken naar effectieve structuren. Maar de eindklant snapt niet altijd waar dat over gaat”, vat Pierweijer de opgave voor IT-architecten samen. De oplossing voor deze mismatch begint in zijn visie bij bewustwording. “Awareness van de noodzaak om de drie werelden binnen je organisatie te verbinden is de eerste stap naar een effectieve manier van opereren. Daarbij hoort ook: erkennen dat je elkaar nodig hebt en zoeken naar de juiste context om samen te werken.”
Toon gerust je kwetsbaarheid, adviseert Pierweijer. “Het beste advies dat ik ooit heb gekregen is: laat je eigen belangen en ego los. Je denkt vaak dat je het zelf het beste weet, maar als je samenwerking opzoekt dan kom je pas echt verder.”